Obraz „zniewolenia” społeczeństwa polskiego w powieści

Najwięcej uwagi komuniści poświęcali indoktrynacji klasy robotniczej. To właśnie w niej dopatrywali się następców inteligencji. Wpajano więc robotnikom od najmłodszych lat zasady materializmu dialektycznego Marksa, który w przeróbce rosyjskiej nie jest niczym innym niż wulgaryzacją wiedzy podniesioną do kwadratu. Polami propagandy były szkoły, prasa i literatura. Dla robotników zakładano świetlice w zakładach pracy, gdzie organizowano spotkania, na których obecność była obowiązkowa. Tam wpajano im zasadę: myśleć inaczej niż myśli zbiorowość wydaje się absurdem.

W społeczeństwie zawsze obecna była grupa ludzi myśląca inaczej niż pozostali. Miłosz nazywa ich reakcjonistami. Partia dążyła do ich jak najszybszego namierzenia i „usunięcia”. Wielu z nich nie nadawało się do indoktrynacji: Reakcjonista, czytając nawet wiele książek o Metodzie dialektycznej, nie rozumie, co stanowi jej istotę: brak mu jakiejś sprężynki w umyśle. Reakcjoniści nie widzieli w nowej władzy niczego poza przemocą.

Problemem większym niż reakcjoniści był dla Partii Kościół katolicki. Komuniści, którzy kierowali się zasadą sformułowaną Marksa: „religia jest opium dla ludu” opracowali tezę, że nadejście stalinizmu jest zgodne z wolą Boga. Jednak filozofia marksistowska kłóciła się z katolickim dogmatem o wolnej woli jednostki i indywidualnej niepowtarzalności każdego z nas. Partia usiłowała zwalczyć każdy objaw duchowego życia swoich obywateli:

Nic nie powinno wykraczać poza opis jego zachowania się jako członka grupy społecznej. Jest to potrzebne, bo Partia traktując człowieka wyłącznie jako wypadkową społecznych sił, jest zdania, że staje się on takim typem, jakiego obraz sobie wytwarza. Jest to małpa społeczna.
Co nie jest wyrażone - nie istnieje; dlatego usuwając możliwość pewnego rodzaju dociekań, automatycznie niszczy się skłonności do takich dociekań.

Obraz zniewolonej Polski przedstawiony przez Miłosza znakomicie podsumowuje następujący fragment: Mieszkaniec krajów Zachodu nie zdaje sobie zupełnie sprawy z tego, że miliony jego bliźnich, na zewnątrz zdawałoby się mniej czy bardziej do niego podobnych, przebywają w świecie równie dla niego fantastycznym jak świat mieszkańców Marsa.

strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 -

Dowiedz się więcej

1 Zniewolony umysł jako esej filozoficzno-polityczny
2 „Zniewolony umysł” jako parabola literacka
3 Bohaterowie „Zniewolonego umysłu”

Komentarze
artykuł / utwór: Obraz „zniewolenia” społeczeństwa polskiego w powieści

Tagi:

Zniewolony umysł / Obraz „zniewolenia” społeczeństwa polskiego w powieści